Panik atak nedir?
Panik atak, ani ve beklenmedik şekilde ortaya çıkan, yoğun korku, kaygı ve panik hissinin etkisi altında kalınan bir anksiyete bozukluğudur. Atağın tekrar ortaya çıkmasıyla ilgili yaşanan korku hissi şiddetli kaygı yaratır.
Elbette hemen herkes zaman zaman kaygı, korku, panik gibi hisler yaşayabilir. Bu his olumsuz bir duruma karşı verilen doğal bir tepkidir. Ancak panik atak sırasında ortaya çıkan hislerin genellikle belirgin bir sebebi yoktur.
Birey sebepsiz yere kalp krizi geçirmekten ve hastaneye ulaşamadan ölmekten ya da kontrolünü kaybederek çıldırıp intihar etmekten , kendisine ya da yakınlarına zarar vermekten, başkalarının bulunduğu ortamlarda çılgınca ve garip davranışlarda bulunarak rezil olmaktan şiddetle korkar.
Panik bozukluk nedir?
Panik bozukluk, panik atak ile ilişkili bir ruhsal rahatsızlıktır. Beklenmedik şekilde ataklar tekrarlanır, atakların tekrar gercekleşme beklentisi bireyde ekstra bir kaygı oluşturur. Panik atak sirasinda gercekleşen semptomların bireyde yarattığı ölme ya da zarar görme korkusu nedeniyle bireyin günlük yaşamı zarar görür ve hayatın doğal akışına uyum zorlaşır. Panik bozukluğua dair belirtiler genellikle 25 yaş civarı bireylerde ortaya çıkmaktadır. Ataklar tipik olarak 10 ile 20 dakika arasında sürme eğilimindedir ancak bazı uç vakalarda bu süre 60 dakikayı bulabilir. Panik atağı herkes farklı şekilde deneyimleyebilir ve belirtiler bu nedenle oldukça çeşitlidir.
Panik atak çeşitleri nelerdir?
Spontan panik atak
Hiç beklenmedik bir zamanda ya da yerde ortaya çıkar. Panik bozukluğa özgü bir durumdur.
Durumsal panik atak
Atağı tetikleyen bir durum ya da bir karşılaşma olasılığı hissedildiğinde ortaya çıkar. Mesela kedi fobisi olan biri kedi gördüğünde ya da sosyal fobisi olan biri topluluk önünde konuşması gereken durumlarda panik atak geçirebilir. Bu durumsal panik ataktir. Belli durumlara özgüdür.
Durumsal olarak yatkınlık gösterilen panik atak
Belirli bir durumda ortaya çıkar fakat durumsal panik ataktan farklı olarak aynı durumla her karşı karşıya kalındığında atak tekrarlamaz.
Panik Atak Belirtileri Nelerdir?
Göğüs ağrısı
Yutkunma güçlüğü
Nefes alma problemleri
Nefes darlığı
Çok hızlı nefes alıp verme
Kalp atışının hızlanması
Bayılacak gibi hissetme
Sıcak basması
Üşüme, titreme
Terleme
Bulantı
Karın ağrısı
Vücudun çeşitli bölgelerinde karıncalanma ya da uyuşma hissedilmesi
Ölüme yakın olma hissi
Gerçeklikten kopma (derealizasyon)
Kendinden kopma (depersonlizasyon)
Gibi belirtiler panik atak belirtileridir.
Panik atak nedenleri nelerdir? Panik atak neden olur?
Panik atak çoğunlukla birden fazla etkenden kaynaklanir. Panik atak belirtileri bireyin biyolojik yapisi, yaşam koşulları veya gelişim döneminde yaşanmış deneyimler sonucu ortaya çıkabilir.
Biyolojik nedenler
Panik atak nedenleri arasında biyolojik nedenlere bakacak olursak, eğer birinci derecede akrabası (anne babadan, kardeş veya çocuğu) panik atak olan bireylerde bu olasılık % 15’lere yükselmektedir. Yani eğer anne ya da babanıza panik atak teşhisi konmuşsa sizinde panik atak nöbeti yaşama riskiniz %15 olacaktir. Kan bağı olan akrabalarınızda depresyon, alkol bağımlılığı ya da diğer kaygı bozukluklarından biri varsa panik bozukluk yaşama riskiniz diğerlerine göre yuksektir.
Yabancı ortamlarda sıkıntı duyan, utangaç olarak tanımadağımız çocukların sonraki yıllarda kaygı dolu davranışlar ve kaçınma davranışları geliştirmeye yatkın olduklarına ilişkin kanıtlar vardır. Yani bu çocukların hayatının ileriki dönemlerinde panik bozuklukluğu geliştirmeye yatkın oldukları görülür.
Yaşam koşulları
Panik atak nedenleri arasında olan yaşam koşulları nedenine gelecek olursak çocukluk döneminde ölüm ya da ayrılık sebebiyle yakınlarını kaybetmiş ya da kaybetme korkusu yaşamak panik bozukluğun gelişmesinde önemli bir etkendir.
Ancak, panik atak olan herkesin çocukluk döneminde yitirme ile karşı karşıya kalmış olması koşul değildir veya bundan, çocukluk döneminde böyle yitim yaşayan herkes panik bozukluğu geliştirecek anlamı çıkartılmamalıdır.
Gelişim döneminde yaşanmış deneyimler
Çocukluk yillarında anne babadan birinin ağır depresyon geçirmesine tanıklık etmek, ilgisi ya da aşırı ilgili aile, zor xamanlarda tek başına kalmak, kişinin kendisini korumada yetersiz olabileceğini düşündüren, tek başına üstesinden gelemeyeceğine inandıran aile ortamı, aşırı eleştiri gibi nedenler panik atağın aileden kaynaklı nedneleridir.
Hormonlar ve gebelik
Kadınların yaklaşık üçte birinde, panik atakları, doğum yada düşük yaptıktan sonra ya da histerektomi (rahimin alınması) ameliyatından sonra ortaya çıkar. Bazı kadınlar da ilk panik ataklarının menopoza girmelerinden sonra ortaya çıktığını söylerler.
Ayrıca panik atak nedenleri arasında hastalık ya da ameliyat geçirme, tiroid hastalığı, endokrinolojik bozukluğun ortaya çıkması, yatıştırıcı ya da ağrı kesici, belirli ilaçların bırakılması da yer alır
Panik Atak Kalbe Zarar Verir Mi?
Panik atak yaşayan bireylerin genel olarak yaşadığı korku kalp krizi geçirme korkusudur. Çünkü panik atak belirtileri kalp krizi belirtilerini andırır. Aslında panik atak sırasında kalp krizi söz konusu değildir birey sadece panik atak belirtilerinin kalp krizini andirmasından kaynaklı olarak kalp krizi ihtimalinden korkar. Fakat panik atak tedavi edilmezse kalp rahatsızlığı riskini arttırabilir. Tedavi edilmeyen panik atak hastalarında kalp hastalığı görülme sıklığı %20-25 civarındadır. Yine panik bozukluğu olan hastaların %30-40’ında kolesterol düzeyi normalin üstünde saptanmıştır. Tedavi olmayan panikli hastalarda koroner damar hastalığına bağlı ölümler üç kat daha sık görülmüştür. Evet, panik atak bir kalp rahatsızlığı değildir, ama kalp hastalıkları için bir risk faktörüdür
Panik atak sırasında ne yapılmalıdır?
3-3-3 kuralı
Etrafınıza bakın ve gördüğünüş üç şeyin ismini söyleyin
Çevrenizden işittiginizi üç sesin kime veya neye ait olduğunu söyleyin
Vücudunuzdaki üc bölümü oynatın. Bilekler, parmaklar ve kollar.
Ayağa kalkın ve vücudunuzu dik tutun
Kaygılı ya da korkmuş olduğumuz zamanlarda bilinç altından gelen bir motivasyonla öne eğilerek kalbimizin ve akciğerlerimizin bulunduğu vücudumuzun üst kısmını korumaya çalışırız. Bu doğal reaksiyona anlık bir çözüm olarak omuzlarınızı geriye atın ve vücudunuz dik bir şekilde ayağa kalkın. Böylece vücudunuza her şeyin normal olduğu mesajını vererek sakinleşmenize yardımcı olabilirsiniz.
İçinde bulunduğunuz ana odaklanın
“Şu anda tam olarak ne oluyor?”, “Güvende miyim?”, “Şu anda yapmam gereken bir şey var mı?” diye sorun. Kaygılanmanıza neden olacak bir şey olmadığını kendinize bilinçli olarak hatırlatın.
Derin bir şekilde nefes alıp verin
Farklı egzersizlerde olduğu gibi belirli bir sayıda nefes alıp vermeye odaklanarak kaygılanmanıza gerek yok, alıp verdiğiniz nefeslerin derin ve eşit olması yeterli.
Yaşadıklarımınizi yeniden isimlendirin
Ayrıca dua okumak ve zikir çekmekte rahatlamanıza yardımcı olacaktır.
Panik Atağı Tetikleyen Şeyler Nelerdir?
Değişken kan şekeri düzeyi, sindirim sorunları ve besin alerjileri atakları etkileyebilir bu sebbeple beslenme alışkanlıklarınıza özen gösterin ve katı diyetlerden uzak durun.
Strest altındayken nefes alıp verme sıklaşır ve bu durum atağı tetikleyebilir stresli olduğunuzu hissettiğinizde derin ve yavaş nefesler almaya çalışabilirsiniz.
Antidepresan ilaçlar özellikle kullanımına başlanan ilk hafta panik atakları ortaya çıkarabilir.
Kafein, sigara, alkol ve bazı uyuşturucular (LSD, esrar ve kokain gibi) panik ataklara sebep olabilirler. bu sebeple zararlı alışkanlıklardan olabildiğince uzak durmalı eğer bağımlıysanız bir psikologdan destek almalısınız.
Sakinleştirici etkisi olan herhangi bir ilacı ani olarak bırakmak panik atağın ortaya çıkmasına yol açabilir. bu sebeple doktorunuzun bildirdiği üzere ilaçlarınızı kullanın, ilaçları bırakmaya ya da devam etmeye siz karar vermeyin.
Amfetamin, kortizon ve astım tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar da panik atakları tetikleyebilir.
Denge, koordinasyon, işitme ve görme zorlukları kişinin stres düzeyini artırarak panik ve agorafobiyi tetikleyebilir.
Bedensel ağrılar panik atağı tetikleyebilir
Panik atak tedavi edilmeidği takdirde depresyona ve alkol-madde kullanımına yol açabilir.
Eğer belirtilere uygun durumlarla karşı karşıya kalıyorsanız panik atak tedavisi için mutlaka bir psikoloğa başvurmanızı tavsiye ederiz.